Menu
  1. Chính trị
  2. Văn hóa
  3. Nghệ thuật
  4. Giải trí
  5. Du lịch
  6. Thể thao
  7. Gia đình
  8. Kinh tế
  9. Ẩm thực
  10. Đời sống
  11. Nhịp sống số
  12. Pháp luật
  13. Thế giới

Giải trí

29 Tháng Ba 2024

Đạo diễn, NSƯT Cao Ngọc Ánh: Tôi không dại kể lại cuộc đời Lưu Quang Vũ-Xuân Quỳnh ở "Sóng"

Thứ Ba 08/03/2022 | 08:52 GMT+7

VHO- Từng thành công với Variety show Trời biếc thu sang lấy cảm hứng từ một số bài thơ nổi tiếng của Xuân Quỳnh như: Trời trở rét, Thơ tình cuối mùa thu, Lại bắt đầu... Mới đây, NSƯT Cao Ngọc Ánh - Phó Giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ tiếp tục cho ra mắt vở Sóng dựa trên cảm hứng về chuyện tình đẹp đẽ của Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ.

Và thật hữu duyên,”Sóng” ra mắt đúng dịp 8/3- tôn vinh những người phụ nữ Việt Nam, vở nhạc kịch mang đậm tính thuần Việt, thể hiện rõ sự nóng hổi của thời đại bằng những thử nghiệm mới mẻ. Sóng cũng là một món quà ý nghĩa với gia đình và nhà thơ Xuân Quỳnh khi năm nay vừa tròn 80 năm ngày sinh của bà. 

Quan điểm làm nghề của NSƯT Cao Ngọc Ánh: Không lặp lại người đi trước, bám vào yếu tố giả tưởng từ kịch bản để thỏa sức sáng tạo, làm mới một phiên bản. Với từng bước đi vững chãi, chị luôn hiểu đạo diễn là một lĩnh vực sáng tạo mà không thể nắm vững nó bằng sách giáo khoa. Nghệ thuật chuyển từ tay người này sang tay người khác, từ thầy sang trò. Ngoài lý thuyết còn có thực hành.

P.V: Tại sao chị không chọn tác phẩm từ nền có sẵn của nước ngoài để làm sẽ thuận lợi? Chọn làm một tác phẩm thuần Việt, kể câu chuyện của người Việt, với độ dài 120 phút chị làm gì  để níu chân khán giả? 

NSƯT Cao Ngọc Ánh: Nếu dựng lại một vở nhạc kịch đã có sẵn đó là bước đi đơn giản và an toàn. Nhưng quan điểm làm nghề của tôi với nghệ thuật, tính sáng tạo luôn được đưa lên hàng đầu. Dự án này tôi đã ấp ủ từ một năm trước . Để hoàn tất vở nhạc kịch thuần Việt mang phong cách broadway Sóng, tôi đã đọc thơ của Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ. Càng đọc càng bị cuốn vào, tôi thấy mảng thơ của hai người rất đẹp. Nó đẹp nên nó đúng, đúng đến tận bây giờ. Tôi nghĩ trong xã hội phải đến 65% khi được hỏi có thuộc câu thơ nào của Xuân Quỳnh không thì ít nhất họ thuộc một câu. Nhà hát Tuổi trẻ là một trong những nơi Lưu Quang Vũ gắn bó nhiều nhất, với loạt tác phẩm kinh điển được dàn dựng khi ông đang ở đỉnh cao sự nghiệp. Năm nào nhà hát cũng có hẳn Tháng kịch Lưu Quang Vũ. Năm nay, nghệ sĩ  muốn mạo hiểm và thử sức khai thác về Xuân Quỳnh nhiều hơn, lấy cảm hứng từ cuộc đời và tình yêu của bà. Tôi không dại gì để đem cả cuộc đời đầy sóng gió, đầy cung bậc cảm xúc, cao nhất của hạnh phúc rồi đau đớn tột cùng của họ vào 120 phút. Tôi chỉ dựa trên câu chuyện tình yêu để kết nối những bài thơ của họ trở thành vở nhạc kịch, chứ không phải là một vở nhạc kịch kể về cuộc đời của họ. 

Về việc  “làm mới” câu chuyện cũ mà nhiều người đã biết, những sự kiện xảy ra cách đây vài chục năm, do đó, làm sao để có cái mới, để kéo khán giả đến rạp, trong 120 phút của vở diễn, không thể kể hết cuộc đời cũng như những cung bậc cảm xúc của Xuân Quỳnh - Lưu Quang Vũ vì họ sống trong giai đoạn chiến tranh, hậu chiến tranh và bao cấp, rất xa bây giờ.

Sóng lấy cảm hứng về vẻ đẹp trong thơ Xuân Quỳnh và cuộc đời của bà nhưng tất cả các công đoạn của vở diễn, sáng tạo câu chuyện cho đến phát triển lời thoại, giai điệu, dàn dựng vũ đạo… đều được làm sao cho gần gũi nhất với khán giả đương thời. Sóng lại được thể hiện bằng thể loại nhạc kịch, nơi hội tụ tất cả các yếu tố nhảy múa, diễn xuất, ca nhạc… Đồng thời, Nhà hát Tuổi trẻ dàn dựng với phong cách hiện đại, sử dụng các kỹ thuật sân khấu mới, kỹ xảo hiện đại để đánh thức, trợ giúp thêm thị giác khán giả.

Tác phẩm nghệ thuật không chỉ đơn giản là một tác phẩm nghệ thuật mà phải là một sản phẩm nghệ thuật. Nếu như đã có một sản phẩm tốt thì tôi tin là sẽ có khán giả đến với mình. 

PV:  Chị có đồng cảm đối với chữ “ước mơ và khát vọng” nằm trong thơ Xuân Quỳnh? Và thông điệp của vở nhạc kịch này muốn gửi tới khán giả là gì thưa chị?

NSƯT Cao Ngọc Ánh: Xuân Quỳnh luôn luôn có những ước mơ, những khát vọng. Và người phụ nữ để thực hiện được những ước mơ của mình luôn khó khăn gấp đôi đàn ông nên người phụ nữ phải dám đấu tranh, dám hy sinh và cả kiên định nữa mới đạt được những ước mơ đó của mình. 

Để chuyển tải thông điệp này, tôi đã chọn cách làm mới và chắp cánh cho thơ Xuân Quỳnh bằng âm nhạc. Đặc biệt, trong Sóng hình tượng thuyền và biển được khai thác như người kể chuyện để khắc họa cuộc đời và những thăng trầm của nữ thi sĩ. Là bài hát chủ đề xuyên suốt vở nhạc kịch, ca khúc Thuyền và biển được phối khí biến hóa, phù hợp với tâm trạng của nhân vật, tình tiết diễn tiến của câu chuyện. Khán giả sẽ được nghe Thuyền và biểnlúc êm đềm ngọt ngào, lúc vui tươi háo hức và cũng có lúc cuộn trào dữ dội.

Ngoài Thuyền và biển, trong Sóng, các nhạc sĩ Minh Đạo, Tường Văn đã phổ nhạc cho hơn 15 bài thơ nổi tiếng của Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ như: Sóng, Nếu ngày mai em không làm thơ nữa, Tự hát, Mắt của trời xanh, Nhà chật...

Chắc hẳn là những người yêu thơ Xuân Quỳnh khi xem Sóng họ sẽ thấy thơ của bà được tô đẹp hơn, được truyền tới khán giả với một cung bậc nữa thông qua âm nhạc và thông qua những lớp diễn. 

Điều mà tôi tâm đắc nhất là phần âm nhạc của Sóng, bởi trong thể loại nhạc kịch, âm nhạc gần như là linh hồn, là kịch tính, là xương sống của vở diễn. Trong vở này, tất cả phần lời của ca khúc đều sử dụng thơ của Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ, kể cả những câu thoại.

Có thể nói đây là sự sáng tạo rất mới mẻ bởi vì thường khi các nhạc sĩ phổ nhạc một bài thơ chỉ dùng ý thơ thôi, để làm sao có thể chủ động trong giai điệu của mình. Nhưng ở đây, chúng tôi đều cố gắng giữ nguyên bản các bài thơ, có bài chỉ sửa một từ thôi, đó là sự kỳ công của ê-kíp dựng vở. 

PV: Chị đã truyền cảm hứng thế nào cho diễn viên khi chị dàn dựng “Sóng”? 

NSƯT Cao Ngọc Ánh: Nghệ sĩ là phải sống thật với vai diễn, nếu như bạn chỉ diễn giả vờ thì không bao giờ thành công. Khán giả ngày hôm nay đòi hỏi một lối diễn xuất cực kỳ điêu luyện, sự quyến rũ về ngôn ngữ cơ thể và giọng nói sẽ là chất liệu rất quan trọng đối với khán giả đến với sân khấu. Ngày xưa các cụ nhà ta phải đi xem vở chèo mất mấy lần để biết kép đấy là ai, đào ấy là ai, để nhận diện ra rằng vở diễn hay đến mức nào? Hiện nay Nhà hát Tuổi trẻ có một thế hệ đào kép mới, các bạn ấy đang nỗ lực khẳng định mình, đang xây dựng một diện mạo cập nhật xu hướng chung của sân khấu thế giới, bởi vì may mắn là Nhà hát Tuổi trẻ có những cơ hội hợp tác với nước ngoài. Các diễn viên trẻ hiện nay rất nỗ lực và yêu nghề, sẵn sàng hy sinh, sẵn sàng cống hiến. Thực ra tôi truyền cảm hứng thế nào cho diễn viên là một vấn đề hoàn toàn khác, vì nó phụ thuộc vào nhận thức. Đôi khi những nỗ lực ấy không được phân tích, không được mổ xẻ, không được bóc tách thì sẽ bị nhầm lẫn về cảm xúc. Khi làm việc, tôi luôn luôn trao đổi, gợi mở, gợi ý, lắng nghe lẫn nhau, thậm chí những diễn viên giỏi cũng điều chỉnh được cảm xúc của tôi! Đánh thức cảm xúc của khán giả, đó là điều tôi mong muốn nhất. Tôi rất sợ những diễn viên hời hợt, chỉ thuộc lời, thuộc thoại mà không cảm xúc, tôi cần những người biết dâng hiến và hy sinh cho vai diễn. Tôi đã từng nói với những bạn diễn của mình về sự học hỏi từ những người thầy của mình là: Trên sân khấu, tất cả đều là giả, chỉ có mối quan hệ mới là thật. Khi tôi chia sẻ điều đó thì các bạn đều tĩnh tâm suy nghĩ và có những thay đổi tốt cho vai diễn của mình.

PV:  Làm “Sóng” chính là Nhà hát Tuổi trẻ đang thể nghiệm việc đưa công nghiệp văn hóa vào sân khấu.”Sóng” được làm giữa tâm dịch cá nhân chị và cộng sự đã gặp nhiều thử thách thế nào? 

NSƯT Cao Ngọc Ánh:  Thông qua việc làm Sóng, Nhà hát Tuổi trẻ kỳ vọng sẽ đặt nền móng chuyên nghiệp hóa nhạc kịch ở Việt Nam bằng việc hình thành quy trình, tiêu chuẩn cũng như trực tiếp sản xuất và dàn dựng một chương trình nhạc kịch hiện đại. Tuy nhiên, khi sản xuất vở diễn còn rất nhiều vấn đề, từ con người, vật chất cho đến vận hành,… nên câu chuyện xã hội hóa, câu chuyện đồng hành cũng được Nhà hát Tuổi trẻ tính đến.

Trong quá trình làm Sóng, cá nhân tôi và ê-kíp thực sự gặp rất nhiều thử thách. Thể loại nhạc kịch dù đã xuất hiện ở Anh 300 năm, ở Mỹ cũng hơn 100 năm nhưng ở Việt Nam vẫn còn khá mới mẻ, đạo diễn chuyên sâu về nhạc kịch được đào tạo bài bản hầu như không có. Bên cạnh đó, dịch bệnh đã khiến việc tập vở vô cùng khó khăn, vở diễn đã phải kéo lui thời gian ra mắt gần 1 năm. 

Sau hai năm ngưng trệ, nghệ sĩ đang ở tình thế buộc phải tạo ra những cú hích. Gần một năm nay, nhà hát tuyển diễn viên “3 trong 1” tức là vừa diễn, vừa hát và vừa nhảy mượt mà. Quá nửa diễn viên trong nhạc kịch Sóng đều được tuyển từ bên ngoài trong đó có hai diễn viên đóng vai chính.Trong bối cảnh ấy, cá nhân tôi có thể chọn hướng đi khác, cách làm khác, nhưng tôi và tập thể Nhà hát vẫn quyết tâm làm, bởi tôi nhận ra rằng: 

Trên con đường mới đang phát quang này tôi không đi một mình. 

PV: Điều khó nhất khi thực hiện một vở nhạc kịch ở Việt Nam là diễn viên thiếu kỹ năng phối hợp giữa hát và vũ đạo, cũng như diễn xuất trên sân khấu. Với “Sóng” chị đã có những phương hướng như thế nào để bắt tay vào vận hành và thay đổi tư duy ? 

NSƯT Cao Ngọc Ánh: Với Sóng, Nhà hát Tuổi trẻ tham vọng phát triển một dự án kịch đúng chuẩn Broadway đầu tiên ở Việt Nam,vận hành chuyên nghiệp trong tất các khâu. Ngay từ khâu chọn diễn viên, đào tạo bài bản, sáng tác âm nhạc riêng biệt và chỉ đạo nghệ thuật, xây dựng lời thoại,vũ đạo cùng công tác truyền thông được đầu tư đúng nghĩa. Thay vì bó buộc trong phạm vi hạn hẹp của Nhà hát, thường hay sử dụng ê kip và các diễn viên sân khấu có kinh nghiệm, thì “Sóng” là một dự án có tinh thần mở. Chúng tôi chiêu mộ, tạo cơ hội những tài năng đầu ngành từ khắp nơi trên phạm vi cả nước. Cho cả người chuyên và không chuyên, lẫn đề cao sự đồng hành cùng các diễn viên vũ công-ca sĩ- diễn viên đã có tên tuổi trong các lĩnh vực nghệ thuật đại chúng khác. Đó chính là động lực cạnh tranh lành mạnh giữa các diễn viên để khẳng định chính mình.

Chúng ta phải luôn nhớ: khán giả Việt Nam rất khó tính. Điều đó khiến những người thực hiện phải tìm tòi, có cái mới để thu hút khán giả, mới cả trong dàn dựng, bối cảnh và cách diễn. Tôi kỳ vọng, Sóng sẽ thành công là món ăn tinh thần mới cho khán giả. 

PV: Xuất phát điểm chị là một biên đạo múa, và chuyển sang làm đạo diễn, có nhiều câu hỏi đặt ra và thắc mắc, chị không học đạo diễn sân khấu ngày nào, mà đứng tên Tổng đạo diễn. Chị giải thích sao về điều này? Và ai là người cho chị những kinh nghiệm , “truyền lửa” cho chị để chị có thương hiệu như bây giờ? 

NSƯT Cao Ngọc Ánh:  Dù xuất thân từ diễn viên múa, sau làm biên đạo múa nhưng từ tấm bé, tôi đã được tắm trong bầu không khí của nghệ thuật. Nhà ở khu văn công Mai Dịch - nơi mà các nhà hát Tuồng, Chèo, Xiếc, Sân khấu, Điện ảnh, Nhạc vũ Kịch… tụ hội hết thì cứ mở mắt ra tới khi ngả lưng đi ngủ đều được nghe những thanh âm nghệ thuật vang lên. Bản thân bố mẹ tôi cũng làm nghệ thuật nên nhà lúc nào nhà cũng là trụ sở của các bác, các cô, các chú đến để đàm đạo câu chuyện nghệ thuật. Tôi đã sống trong môi trường nghệ thuật ngay từ bé như thế nên tôi yêu tất thảy các loại hình nghệ thuật. Cứ đoàn nào, nhà hát nào ra vở mới là tôi đi xem, xem xong về lại cùng bạn bè tập lại y chang như thế.

Thế nên, khi tôi là đạo diễn của Trời biếc thu sang và bây giờ là Sóng có thể nhiều người sẽ thắc mắc tôi đã đi học đạo diễn sân khấu ngày nào đâu mà đứng tên Tổng đạo diễn. Nếu nói về ngành ngạch hành chính thì ngạch biên đạo múa bây giờ được đổi sang ngang là ngạch đạo diễn. Còn dù chưa đi học đạo diễn nhưng quá trình làm nghệ thuật tôi đã đúc kết được nhiều kinh nghiệm. Từ khi về Nhà hát Tuổi trẻ, lúc đó cô Thành (NSND Phạm Thị Thành - PV) đã có tư tưởng nghệ thuật rất cởi mở, cô luôn muốn có cả ca, múa, nhạc trong một vở kịch. Tôi đúng như cá gặp nước, được thỏa đam mê xem kịch lại được làm biên đạo múa cho các vở kịch của NSND Nguyễn Đình Nghi, NSND Phạm Thị Thành, NSND Lê Hùng, NSƯT Chí Trung... dù mảng múa trong kịch chỉ là sự dẫn dắt từ cảnh này sang cảnh kia mà thôi. 

Nhưng để biên đạo được đoạn múa ngắn đó hoà quyện với vở tổng thể của vở diễn thì tôi cũng phải ngồi xem theo dõi các đạo diễn làm việc dàn dựng cả một vở và đó chính là những bài học thực tế về nghề đạo diễn. 

Tôi đã được học trực tiếp từ các đạo diễn tên tuổi đó và với kinh nghiệm đã từng làm tổng đạo diễn cho nhiều chương trình lễ hội cấp Quốc gia tôi tự tin vào năng lực tổ chức, kiến thức về nhạc kịch và thẩm mỹ nghệ thuật của cá nhân mình với vai trò là tổng đạo diễn của Sóng.

Từ xưa đến nay, với những ai hiểu tôi thì đều đánh giá tôi luôn làm những việc quá sức của mình, làm cái gì cũng phải với một tí. Tôi cũng rất trăn trở xem mình có nên làm hay không. Nhưng tại sao tôi vẫn quyết tâm làm, bởi vì tôi nhận thấy, trên con đường mới đang phát quang này tôi không đi một mình. Khi nảy ra ý tưởng, tôi bàn bạc với đồng nghiệp và các bạn trong nhóm cùng đi Nhật.

Ít nhất tôi cũng có được những quan điểm chung trong cách làm việc nên tôi không cần phải giải thích nhiều về ý tưởng và ước mơ của mình. Tôi có trợ lý Vũ Minh Ly, đạo diễn sân khấu Duy Anh, đạo diễn nhạc kịch Triều Dương, thiết kế sân khấu Phùng Nam Thắng, nhạc sĩ Minh Đạo, nhạc sĩ Tường Văn, các biên đạo tên tuổi và các nhóm truyền thông do Phan Hương phụ trách… đồng hành với tôi nên tôi không cảm thấy khó khăn. Khó khăn lớn nhất chắc vẫn là… tiền để làm. 

PV: Người ta nói, NSUT, đạo diễn Cao Ngọc Ánh khó tính lắm, làm việc với chị rất áp lực. Điều này đúng không, thưa chị? 

NSƯT Cao Ngọc Ánh:  Tôi khá kỹ tính và luôn chỉnh chu về chuyên môn. Tôi luôn đặt câu hỏi với bản thân với đồng nghiệp rằng: “Làm thế đã hay chưa? Có cần thêm gì không?”. Khi níu mọi người bằng những câu hỏi thì lập tức phải suy nghĩ, liên tục thúc đẩy nhau, giúp nhau phải suy nghĩ về mục tiêu chung. Tôi không tạo môi trường áp đặt mình là người quản lý. Tôi cũng không hành xử chuyên quyền. Tôi hiểu, nhiệm vụ của người quản lý chính là giúp mọi người trở nên tốt hơn, đặc biệt là diễn viên trẻ trở nên tốt hơn.

Xin cảm ơn NSUT Cao Ngọc Ánh. Chúc chị và ê kip sẽ thành công!

                  LÊ THÚY HẰNG (thực hiện)

Print

Hãy Đăng nhập hoặc Đăng ký đăng nhận xét.

© BÁO VĂN HÓA ĐIỆN TỬ
Cơ quan chủ quản: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
Giấy phép Báo điện tử số: 422/GP-BTTTT cấp ngày 19.8.2016
Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa. Mọi hành động sử dụng nội dung đăng tải trên Báo điện tử Văn hóa tại địa chỉ www.baovanhoa.vn phải có sự đồng ý bằng văn bản của Báo điện tử Văn hóa.
Liên hệ quảng cáo: 024.8220036

Tổng Biên tập: NGUYỄN ANH VŨ

Phó tổng Biên tập: PHAN THANH NAM

Phó tổng Biên tập: NGUYỄN VĂN MƯỜI

Tòa soạn: 124 Nguyễn Du, Quận Hai Bà Trưng, Hà Nội

Điện thoại: 024.38220036 - FAX: 024.38229302

Email: baovanhoa@fpt.vn

Close 2024 Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa
Back To Top