VHO- Là một trong những ngôi đình cổ nhất ở xứ Thanh và được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa, kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh năm 1995, tuy nhiên gần 2 năm nay đình Đông Môn, xã Vĩnh Long (huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hóa) đang trong tình trạng xuống cấp trầm trọng, chưa có phương án tu bổ.

Lo sợ trước nguy cơ đổ sập, chính quyền địa phương đã cho giăng bạt và đặt biển báo cấm người dân và du khách vào bên trong ngôi đình

Ngôi đình có kiến trúc 5 gian, 2 chái, cấu trúc 4 mái, kết cấu kiến trúc hình chữ Đinh gồm tiền đường và hậu cung với nhiều chạm trổ, điêu khắc tinh xảo trên các kèo, cột, mang đậm bản sắc văn hóa của đình làng Việt cổ.

Theo lý lịch di tích, đình Đông Môn ban đầu được xây dựng bằng tranh tre dưới thời chúa Trịnh Tùng (1570 - 1623), là trang ấp của họ Trịnh nhưng lại giao cho quan đại thần họ Vũ là ông Vũ Khắc Minh cai quản. Ông Vũ Khắc Minh là người có công lao lớn đối với họ Lê và chúa Trịnh. Ông từ Hà Nam Ninh vào Thanh Hóa chiêu nạp con cháu họ Vũ và nhân dân khai ấp họ Trịnh khôi phục lại làng Đông Môn. Sau khi ông mất năm 1680, nhân dân suy tôn ông là Thành hoàng làng và được thờ ở nghè Hạ. Đến năm Cảnh Hưng thứ 15 triều Vua Lê Hiển Tông (năm 1753), đình làng Đông Môn được xây cất lại bằng gỗ.

Bức xúc trước sự xuống cấp của ngôi đình cổ đã kéo dài gần 2 năm nay chưa được cơ quan chức năng có biện pháp xử lý, cụ Vũ Xuân Đới (92 tuổi, ở thôn Đông Môn, xã Vĩnh Long) cho biết, đình Đông Môn có cách đây gần 400 năm, là niềm tự hào của người dân làng Đông Môn, hiện tại đang thờ Thành hoàng Vũ Khắc Minh. Năm 2009, đã được trùng tu, tôn tạo nhưng đến nay đã xuống cấp nghiêm trọng, mái ngói bị bong tróc, tụt thành hàng dài rất nguy hiểm cho người dân địa phương. “Gần 2 năm trở lại đây, do tình trạng xuống cấp nên bà con nhân dân trong làng Đông Môn không tổ chức được các các hoạt động văn hoá, tín ngưỡng tại ngôi đình này. Người dân chúng tôi rất mong muốn được các cấp chính quyền quan tâm, tu sửa lại đình làng khi còn chưa muộn. Đây không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh, mà còn lưu giữ giá trị lịch sử lâu đời của cha ông đã để lại”, cụ Đới nói.

 Các kết cấu bằng gỗ bên trong đình hầu như đã bị xám đen, một số các cột, kèo đã bị mục do ngấm nước mưa lâu ngày

Theo ghi nhận, mặc dù đã được trùng tu, tôn tạo nhiều lần, trong đó lần gần nhất là năm 2009 thế nhưng hiện nay, toàn bộ phần mái ngói của ngôi đình đã xuống cấp nghiêm trọng, các lớp ngói bị tụt thành hàng dài, rơi khỏi vị trí ban đầu làm hở mái, các kết cấu bằng gỗ bên trong ngôi đình hầu như đã bị mốc đen, một số các cột, kèo đã bị mục do ngấm nước mưa. Riêng phần mái ngói bị dồn ra phía trước vừa mới được chính quyền địa phương cho giăng bạt để giữ phần ngói bị tụt và đặt biển báo trước đình làng để cấm người dân và khách du lịch vào bên trong ngôi đình. Ông Nguyễn Văn Điệp, Trưởng thôn Đông Môn (xã Vĩnh Long) cho biết, nhân dân trong thôn hiện nay đang rất bức xúc trước việc ngôi đình cổ gần 400 năm xuống cấp gần 2 năm nay nhưng vẫn chưa có phương án tu sửa cụ thể nào, dù trước đó cấp ủy thôn Đông Môn, chính quyền địa phương và người dân đã liên tục phản ánh sự việc này lên cơ quan cấp trên. Bà con ở làng cũng nhiều lần muốn tu sửa nhưng do không có đủ nguồn kinh phí và đây là di tích đã được xếp hạng nên phải được cơ quan chức năng có thẩm quyền cho phép mới được làm.

“Nhìn ngôi đình Đông Môn ngày càng xuống cấp, tôi và bà con trong làng càng thêm xót xa, gần 2 năm nay chính quyền địa phương đã cấm mọi hoạt động diễn ra tại ngôi đình này, trong đó không cho mở cửa để người dân thường xuyên vào lễ thánh, kể cả ngày lễ. Vì mở cửa nếu bất ngờ mái ngói rơi, cột kèo bị ngấm nước lâu ngày có nguy cơ đổ gãy, rất dễ xảy ra tai nạn. Với thực trạng xuống cấp trầm trọng như hiện nay và cơ quan chức năng không sớm có giải pháp tu sửa kịp thời thì nguy cơ ngôi đình cổ gần 400 năm này đổ sập chỉ còn là vấn đề thời gian”, ông Điệp bức xúc nói. Trao đổi với phóng viên Văn Hóa, ông Nguyễn Bá Linh, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ cho biết, di tích đình Đông Môn nằm ở cửa Đông Thành Nhà Hồ và là di tích phụ cận của Di sản Văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ. Hiện nay là một điểm đến thu hút rất nhiều khách tham quan trên tuyến hành trình tham quan di sản Thành Nhà Hồ. “ Để đảm bảo mỹ quan, an toàn cho khách du lịch trước sự xuống cấp trầm trọng của ngôi đình, đơn vị đã có văn bản đề nghị UBND xã Vĩnh Long chỉ đạo bộ phận chuyên môn khẩn trương xây dựng phương án cấp thiết để bảo vệ di tích, gia cố lại các viên ngói tụt có nguy cơ rơi vỡ trong khi chờ trùng tu tôn tạo”, ông Linh thông tin thêm.

Cũng liên quan đến nội dung này, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Long cho biết, hiện nay đình Đông Môn đang bị xuống cấp, xã cũng đã có văn bản báo cáo lên UBND huyện Vĩnh Lộc, đề nghị được hỗ trợ kinh phí để sữa chữa ngôi đình của thôn Đông Môn. Còn các bước tiếp theo làm như thế nào thì phải chờ cơ quan chức năng có thẩm quyền hướng dẫn địa phương thực hiện theo đúng quy định của pháp luật và Luật Di sản văn hóa. 

 NGUYỄN LINH