VHO- Kết quả mà Tổ chức Kỷ lục Việt Nam vừa công bố 11 món ăn đặc sản, đặc sản thiên nhiên, đặc sản quà tặng của Việt Nam xác lập kỷ lục châu Á, trong đó tỏi Lý Sơn (Quảng Ngãi) là 1 trong số này.

Tỏi Lý Sơn được ví như "vàng trắng"

Theo hồ sơ của Tổ chức kỷ lục Việt Nam, tỏi Lý Sơn trồng ở huyện đảo Lý Sơn, có hương vị đặc biệt, có vị cay dịu, không cay nồng như tỏi khác. Tép tỏi nhỏ nhưng chắc, không chỉ là một loại gia vị hảo hạng mà còn là một vị thuốc quý. Với diện tích trồng tỏi hơn 300 ha, mỗi năm, nông dân huyện đảo Lý Sơn cung cấp cho thị trường khoảng 2.000 tấn tỏi khô.

Người dân Lý Sơn thu hoạch tỏi

Tỏi Lý Sơn được ví như “vàng trắng”, sau hàng chục năm trồng tỏi, nông dân dần thay đổi theo tiêu chuẩn VietGAP không còn lạm dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật hóa học trong sản xuất hướng đến chất lượng sản phẩm, tăng giá trị kinh tế. Bên cạnh còn làm mô hình du lịch cộng đồng, để du khách trải nghiệm phương thức trồng tỏi và mua sản phẩm từ tỏi về làm quà. Chị Nguyễn Thị Điền, thôn Đông An Hải, huyện Lý Sơn cho biết, gia đình có gần 6 sào đất trồng tỏi theo phương pháp truyền thống. Năm 2021, chị Điền tham gia trồng tỏi sạch theo hướng hữu cơ với diện tích 2 sào, nhờ được hỗ trợ phân bón, hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc cây tỏi, do vậy năng suất tỏi của gia đình chị Điền đã được nâng cao hơn so với phương pháp trồng truyền thống.
“Nếu trước đây một sào tỏi chỉ thu hoạch được 500kg, nay đã tăng lên 700kg-800kg/sào. Trồng tỏi không sử dụng thuốc trừ sâu nên không nhiễm chất độc hại, việc tuân thủ quy trình trồng tỏi sạch đã giúp hạn chế được lượng hoá chất dư thừa, cải thiện dinh dưỡng cho đất, cây tỏi phát triển đều, thơm ngon hơn và chất lượng sạch hơn. Niên vụ tỏi năm 2022 này gia đình tôi quyết định mở rộng thêm 1 sào đất nữa trồng tỏi sạch theo hướng hữu cơ để cung cấp ra thị trường nhiều sản phẩm tỏi chất lượng nhất”, chị Điền bày tỏ.

Tỏi trồng theo tiêu chuẩn VietGAP đem lại giá trị kinh tế cao

Đảo Lý Sơn có diện tích gần 10km2, nhưng có đến 1/3 diện tích được trồng hành, tỏi. Hơn 2 năm qua, đã có hàng chục nông dân trên đảo tham gia vào chuỗi liên kết sản xuất, bảo quản và tiêu thụ tỏi theo tiêu chuẩn VietGAP. Tuy diện tích không nhiều, chỉ vài ha nhưng cho thấy sự mở đầu của một hướng đi mới cho tỏi Lý Sơn nhiều năm liền khó khăn để nâng cao giá trị. Tỏi trồng theo tiêu chuẩn VietGAP chi phí đầu tư thấp, năng suất đạt, giá thành cao gấp 3 – 4 lần so với tỏi trồng theo phương thức truyền thống, hiện tỏi Lý Sơn trồng theo tiêu chuẩn VietGAP đã vào một số siêu thị lớn trên toàn quốc.
 “Trước đây, tỏi sau thu hoạch đều đem ra chợ bán, giá cả phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái, được mùa thì thương lái ép giá, có khi mất mùa giá cũng chẳng là bao, giờ trồng tỏi VietGAP thì doanh nghiệp bao tiêu nên mình không còn lo đầu ra. Quy trình canh tác chỉ dùng phân chuồng, thuốc bảo vệ thực vật sinh học, và hạn chế việc thay cát trắng, đất đỏ bazan”, ông Nguyễn Văn Thảo, huyện Lý Sơn chia sẻ.
Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn Phạm Thị Hương cho biết, tỏi là cây trồng chủ lực trên đảo, tuy nhiên giá tỏi mỗi năm một thay đổi, do vậy cuộc sống của nông dân trồng tỏi cũng khá bấp bênh. Năm 2020, tỏi Lý Sơn được Cục Sở hữu trí tuệ trao chứng nhận chỉ dẫn địa lý. Ủy ban nhân dân huyện Lý Sơn đã triển khai các bước phát triển, bảo vệ thương hiệu, khai thác chỉ dẫn địa lí. Trong đó, huyện Lý Sơn đã đưa mô hình trồng tỏi sạch vào Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện. Cùng với đó, Bộ Khoa học và Công nghệ và tỉnh Quảng Ngãi cũng đã đầu tư triển khai thử nghiệm trên 10 ha, hỗ trợ người nông dân sản xuất theo mô hình tỏi sạch vụ Đông Xuân năm 2021-2022. Hiệu quả của những mùa vụ năm 2021 đem lại, đã thu hút nhiều hộ nông dân mở rộng diện tích trồng, tham gia vào mô hình.
“Mô hình trồng tỏi sạch là cơ hội để nông dân Lý Sơn nâng cao nhận thức, chuyển đổi phương thức canh tác, phát triển bền vững nghề trồng tỏi, tăng lợi nhuận. Huyện Lý Sơn đang kêu gọi, thu hút và hỗ trợ tối đa, tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người dân phát triển duy trì chuỗi liên kết theo hướng nông sản sạch, theo hướng hữu cơ, để tỏi Lý Sơn không còn là sản phẩm nông nghiệp đơn thuần mà cần phải được nâng cao giá trị. Mục đích cuối cùng là hướng nông dân đến trồng tỏi sạch, cung cấp cho người tiêu dùng, du khách những sản phẩm sạch, giá trị chất lượng tỏi Lý Sơn được nâng cao hơn, tăng thêm nguồn thu nhập cho nông dân”, Chủ tịch Huyện Lý Sơn cho hay.

Tỏi được chế biến đa da phục vụ xuất khẩu và làm quà tặng

Hiện nay, tỏi Lý Sơn đang được bán ở mức 120.000-150.000 đồng/kg. Đây là mức bán cao nhất trong những năm gần đây, giúp người dân Lý Sơn có thêm nguồn thu nhập, tăng sức đầu tư, duy trì nghề trồng tỏi. Tỏi Lý Sơn cũng đang được chế biến thành nhiều sản phẩm đa dạng như tỏi khô, rượu tỏi, tỏi đen, tỏi mồ côi có giá trị phục vụ xuất khẩu, làm quà cho khách du lịch khi đến Lý Sơn. Cùng với đó, huyện Lý Sơn cũng tăng cường kiểm tra, ngăn chặn tình trạng giả, trục lợi từ thương hiệu tỏi Lý Sơn.

NHƯ ĐỒNG