VHO – Lễ hội đền Bà Triệu thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, tri ân, tôn vinh trước những cống hiến, hy sinh lớn lao của Bà Triệu và các nghĩa sĩ đối với công cuộc dựng nước, giữ nước của dân tộc, đồng thời khơi dậy nét đẹp văn hóa, truyền thống lâu đời đậm đà bản sắc xứ Thanh. Đây cũng là dịp quảng bá những giá trị văn hóa đặc sắc của di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ hội đền Bà Triệu, qua đó nâng cao hiểu biết, trách nhiệm về bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Lễ hội đền Bà Triệu tôn vinh Anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh

Sở VHTTDL Thanh Hóa vừa ban hành kế hoạch tổ chức Lễ hội Đền Bà Triệu năm 2024, kỷ niệm 1.776 năm ngày mất Anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh (22.2 năm Mậu Thìn 248 – 22.2 năm Giáp Thìn 2024). Lễ hội được tổ chức quy mô cấp tỉnh diễn ra từ ngày 30.3 đến 1.4.2024 (tức từ ngày 21 đến 23.2 âm lịch) tại Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật quốc gia đặc biệt đền Bà Triệu (thôn Phú Điền, xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc). Lễ hội khai mạc diễn ra vào ngày 31.3 (tức ngày 22.2 âm lịch).

Lễ hội Bà Triệu được tổ chức với quy mô lớn trong không gian rộng theo một quy trình khép kín rất chặt chẽ Đền, Lăng, Đình. Riêng đình làng Phú Điền có tổ chức nghi thức hội “Ngô, Triệu giao quân”, một trò diễn đầy kịch tính. Tại đền Bà Triệu các nghi lễ chủ yếu được diễn ra như rước kiệu, tế nữ có Hội trận, hát chầu văn, các tiết mục diễn tả lại hào khí chống quân Ngô của Bà Triệu…

Trong khuôn Lễ hội đền Bà Triệu năm 2024 sẽ có các sự kiện văn hóa, thể thao như trưng bày hiện vật, sách báo, tranh ảnh giới thiệu về di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật quốc gia đặc biệt Bà Triệu; nhân vật lịch sử Triệu Thị Trinh; Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ hội đền Bà Triệu; các di tích lịch sử nổi tiếng xứ Thanh là Di sản thế giới Thành nhà Hồ và 5 di tích quốc gia đặc biệt…; các di tích tiêu biểu của huyện Hậu Lộc…

Để lễ hội diễn ra thành công, Sở VHTTDL Thanh Hóa phối hợp với các ngành, địa phương tích cực hoàn thiện công tác chuẩn bị. Nhà hát Nghệ thuật truyền thống phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu lịch sử và Bảo tồn di sản văn hóa tỉnh xây dựng kịch bản, tổ chức dàn dựng, luyện tập, chuẩn bị chu đáo, chi tiết và đầy đủ các điều kiện đảm bảo việc tổ chức thực hiện chương trình nghệ thuật. UBND huyện Hậu Lộc chỉ đạo Công an huyện xây dựng phương án, kế hoạch bố trí lực lượng bảo vệ, đảm bảo an ninh trật tự, an ninh văn hóa, an toàn giao thông trong những ngày tổ chức lễ hội.

Chỉ đạo Phòng Văn hóa - Thông tin huyện và Trung tâm Văn hóa, Thông tin, Thể thao và Du lịch huyện tổ chức thực hiện công tác tuyên truyền, cổ động trực quan, thiết kế các cụm panô, treo băng-rôn, phướn, cờ hội tuyên truyền cho Lễ hội Đền Bà Triệu. Tổ chức các trò chơi, trò diễn dân gian đặc sắc của quê hương Hậu Lộc, đặc biệt là xã Triệu Lộc.

Chỉ đạo Công an xã Triệu Lộc phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu lịch sử và Bảo tồn di sản văn hóa kiểm soát, nghiêm cấm tổ chức các dịch vụ bán hàng tại khu vực Lăng mộ Bà Triệu, phía ngoài cổng của Di tích đền Bà Triệu (trừ khu vực đã được quy hoạch và cho phép, và trong khu vực di tích lịch sử đền Bà Triệu); xây dựng phương án đảm bảo an toàn giao thông, đảm bảo an ninh, trật tự trong lễ hội và khu vực dân cư...

Ban Quản lý Di tích Đền Bà Triệu (Trung tâm Nghiên cứu lịch sử và Bảo tồn di sản văn hóa Thanh Hóa) cho biết: Thời gian qua, đơn vị đã tổ chức nhiều hoạt động góp phần quảng bá, tăng thêm sức hấp dẫn cho khu di tích, ngày càng thu hút đông đảo du khách về tham quan, dâng hương.

Trung tâm phối hợp tổ chức hội nghị góp ý, thẩm định, hoàn thiện bài thuyết minh cho tour du lịch kết nối đền Bà Triệu với các di tích phụ cận và nội tỉnh; tập huấn, bồi dưỡng cho hướng dẫn viên du lịch tại đền bà Triệu (Hậu Lộc); khai giảng lớp tập huấn, bồi dưỡng cho hướng dẫn viên du lịch tại Khu Di tích đền Bà Triệu; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động xúc tiến du lịch, đẩy mạnh quảng bá về điểm đến Khu Di tích đền Bà Triệu; phát triển ứng dụng thuyết minh tự động bằng tiếng Việt và tiếng Anh qua thiết bị di động thông minh ở tất cả các điểm đến du lịch.

Từ đầu năm đến hết tháng 2.2024, khu di tích ước đón hơn 15.000 lượt khách về tham quan, vãn cảnh, dâng hương. Hiện nay, đơn vị phối hợp với địa phương tích cực chuẩn bị cho Lễ hội Đền Bà Triệu năm 2024.

Theo sử sách, năm 248, Triệu Thị Trinh (tức Bà Triệu) cùng người anh trai Triệu Quốc Đạt, một huyện lệnh có uy thế trong vùng, đã tập hợp nghĩa sĩ, chọn núi Nưa làm căn cứ để luyện tập võ nghệ, dấy binh khởi nghĩa, đánh đuổi quân Đông Ngô xâm lược. Cuộc khởi nghĩa Bà Triệu sau đó thất bại, nữ tướng phải tuẫn tiết ở núi Tùng (xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc ngày nay) vào ngày 22.2 năm Mậu Thìn 248. Cuộc khởi nghĩa đánh quân Đông Ngô xâm lược của Bà Triệu tuy thất bại nhưng đã tạo nên mốc son sáng chói trong lịch sử, thể hiện tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.

Để tưởng nhớ công lao của Bà Triệu, người dân xã Triệu Lộc đã lập đền thờ, xây lăng mộ bà trên đỉnh núi Tùng, xây dựng đền thờ Bà Triệu trên núi Gai, dựng ngôi đình lớn ở giữa làng Phú Điền. Qua các triều Lý, Trần, Lê, Nguyễn đều cho tu sửa đền miếu, ban sắc phong và quy định tế lễ với nghi thức quốc lễ.

Hằng năm, vào ngày giỗ Vua Bà (22.2 âm lịch), Nhân dân trong vùng và du khách đến dâng hương tại đền Bà Triệu, các điểm di tích và tổ chức nhiều nghi lễ, các hoạt động văn hóa, thể thao như rước kiệu Bà, trình tấu Chúc văn trên đền Bà. Trong đó, nghi thức rước kiệu (hay còn gọi lễ rước bóng) là nghi thức đặc sắc, quan trọng và linh thiêng bậc nhất, thu hút đông đảo người dân, du khách tham dự.

Điều đặc biệt khiến lễ rước kiệu trở nên độc đáo đó là hiện tượng “kiệu bay”. Trải qua hơn 17 thế kỷ, Lễ hội Đền Bà Triệu là một trong những lễ hội lâu đời nhất, có sức lan tỏa sâu rộng nhất và giàu giá trị bậc nhất của xứ Thanh. Năm 2014, Di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật Khu di tích Bà Triệu được công nhận Di tích quốc gia đặc biệt.

NGUYỄN LINH