Nốt thăng trầm nhạc Việt

VHO - Năm qua, dẫu không có một hiện tượng, một xu hướng nổi bật, song âm nhạc đại chúng cũng đã vừa trải qua một năm với nhiều cung bậc, với những nốt thăng nốt trầm. Nhân xuân mới, cùng điểm qua đôi nét về nhạc Việt sau khi vừa hoàn thành vòng quay 365 ngày.

Với “See tình”, năm 2023 Hoàng Thùy Linh gây hiệu ứng lan tỏa

1.Nốt nhạc vui đầu tiên, phải kể tới thuộc về See tình của Hoàng Thùy Linh. Ngay trong những ngày đầu xuân mới, khi người Việt vừa đón cái Tết nguyên đán cổ truyền trong dư vị của một mùa Tết xuân vẫn còn hiện hữu, thì những tin vui liên tiếp đến với nhạc Việt xoay quanh See tình. Dẫu đã ra mắt công chúng Việt chừng 1 năm trước đó, nhưng See tình thực sự làm nên chuyện thì phải là những ngày cuối 2022 đầu 2023, khi những giai điệ đầy “động lực xuyên thẳng” vào người nghe, những vũ điệu đầy hấp dẫn khiến người trẻ phải nhún nhảy và làm theo những điệu bộ, động tác của người nghệ sĩ… Vũ điệu của See tình “bay” đi khắp nơi từ châu Á đến châu Âu, châu Mỹ… Có thể nói, chưa có bài nhạc Việt nào có mức độ lan tỏa rộng khắp như See tình. Nốt nhạc vui thứ hai dành cho Đức Phúc với Em đồng ý kết hợp cùng nhóm nhạc 911. Ra mắt đúng dịp lễ tình nhân - Valentine 14.2.2022 sau tròn một năm, chính nam ca sĩ thông báo Em đồng ý có số lượt xem cao nhất tại Việt Nam năm 2023 trên YouTube. Nốt nhạc thú vị cần nhắc tên trong năm qua là sự trở lại của Rap Việt mùa 3. Cái hay ở chỗ, trước đó, xu hướng nghe nhạc rap dường như đang ngày một giảm, mức độ hấp dẫn đối với khán giả cũng đang dần mất đi, nhiều người nghĩ rằng sẽ khó tạo được sự chú ý tới cộng đồng, khó có được những thành công khi tổ chức các chương trình rap trong năm vừa qua thì Rap Việt đã làm được điều ngược lại, nó như hâm nóng cho rap hồi sinh. Điểm đáng chú ý, những bài rap tạo được ấn tượng mạnh mẽ nhất, độ lan tỏa vượt ra khỏi không gian của cuộc thi lại thuộc về một vài bài rap khai thác yếu tố văn hóa cũng như chất liệu âm nhạc dân gian, cụ thể là chất liệu vùng núi phía Bắc, như trường hợp À lôi và Người miền núi chất của Double2T. Thành công của hai bài rap này còn khẳng định mảng nội dung cũng như văn hóa và âm nhạc dân tộc có sức hút đối với công chúng. Vui hơn, người ta nhìn thấy một xu hướng rap của người Việt đang ngày một rõ nét.
Nốt nhạc chứa đựng sự ngạc nhiên có lẽ thuộc về Chi Pu. Đang là một cái tên chứa đựng nhiều mâu thuẫn, vừa luôn dễ trở thành tâm điểm chỉ trích, nhất là những hoài nghi về khả năng chuyên môn ca hát, lại vừa luôn là nhân vật tạo được sự chú ý lớn đến với công chúng. Sự hoài nghi về khả năng ca hát có nhiều hạn chế thì Chi Pu đã khiến không ít người ngơ ngác khi bất ngờ xuất hiện trong game show đình đám “Tỷ tỷ đạp gió - 2023” ở tận bên… Trung Quốc. Bất ngờ thể hiện khả năng ca hát cũng như trình diễn… Không chỉ có thế, liên tiếp tạo được những thành công đầy ấn tượng ở chương trình này.
Rõ ràng xu hướng hội nhập và tính dân tộc đang hiện hữu góp phần lan tỏa giá trị Việt, đời sống âm nhạc giải trí Việt và tài năng nghệ thuật Việt tới bạn bè khu vực và thế giới.

“Em đồng ý” của Đức Phúc và nhóm nhạc 911 tạo được hiệu ứng tới người nghe là MV đạt lượt view nhiều nhất năm 2023 của VPOP trên YouTube

2.Năm qua cũng đã ghi dấu ấn nhiều cung bậc trầm, bỗng vút lên trở thành cung bậc thăng trong đời sống âm nhạc khi chứng kiến nhiều nhạc sĩ sau thời gian chừng như “ngủ đông” hay âm thầm đứng ở phía hậu trường sau thành công của nhiều ca sĩ thì giờ đây, như có một lời hẹn, đồng loạt nhiều nhạc sĩ thực hiện những sự kiện âm nhạc để đời, tạo thêm sắc màu cho đời sống âm nhạc đại chúng.
Nhạc sĩ Đỗ Bảo, tác giả của những bức thư tình trong âm nhạc, sau cả chục năm im lặng kể từ khi thực hiện live show Cánh cung (8.2013), đã chính thức trở lại trong dự án live concert Một mình bao la. Live concert được tổ chức tại TP.HCM ngày 11.11.2023 và Hà Nội ngày 25.11 ghi dấu ấn chặng đường 30 năm gắn bó với âm nhạc. Tham gia với Đỗ Bảo lần này vẫn là những người mặt quen từng xuất hiện trong Cánh cung như Thanh Lam, Tấn Minh, Hà Trần, Hồ Quỳnh Hương, Ngọc Anh… Lần này, với Một mình bao la, còn có thêm sự góp mặt của Uyên Linh, Lân Nhã, Hoàng Dũng… Cũng giống như Đỗ Bảo, trong năm 2023 nhạc sĩ Đức Trí đã tái ngộ khán giả bằng một live concert hoành tráng mang tên Tựa như gió phiêu du, tổ chức ngày 1.10 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia Việt Nam với khán phòng hơn 4.000 chỗ. Việc các nhạc sĩ thuộc thế hệ trước, từng một thời “thống trị” đời sống âm nhạc đại chúng bất ngờ trở lại trong các live concert lớn chính là những cung bậc đáng chú ý trong năm qua. Không chỉ có vậy, cung bậc âm nhạc thuộc về các nhạc sĩ năm qua còn bay bổng hơn khi nhiều nhạc sĩ đã quyết định tự thể hiện ca khúc của mình và xuất bản trong những sản phẩm âm nhạc nghiêm túc.
Trường hợp nữ nhạc sĩ Giáng Son, hồi tháng 11 bất ngờ giới thiệu album có cái tên khá thú vị là Sing my Sol trong đó chị tự hát 9 sáng tác của mình. Thực ra trong quá khứ, Giáng Son từng là thành viên chủ chốt của Năm Dòng Kẻ, đã bén duyên ca hát từ thời điểm này, nhưng lại chỉ chuyên hát bè. “Gần đây trong lòng cứ thôi thúc tôi ý muốn tự hát lên những ca khúc của mình, hát bằng cảm xúc “nguyên bản” nhất”, nữ nhạc sĩ chia sẻ. Tuy nhiên, ở sản phẩm Sing my Sol gần như là một sự debut cho một khía cạnh hoàn toàn mới đối với Giáng Son, đó là ca sĩ hát solo. Nói về việc tự thể hiện ca khúc của mình, Giáng Son cho rằng: “Tôi không cho rằng mình là ca sĩ chuyên nghiệp, không được trời cho giọng hát hay nhưng bù lại do là tác giả những tác phẩm trong album nên Giáng Son hiểu từng câu, từng chữ, từng nốt nhạc, từng hơi thở của từng ca khúc nên hy vọng khi Son thể hiện bài hát mang đến cho mọi người một sự khác biệt nhất định”.
Cùng tạo cho những cung trầm bỗng bay bổng lên trong số các nhạc sĩ quen thuộc còn có Khắc Hưng. Cũng trong những ngày của tháng 11, Khắc Hưng bất ngờ ra mắt album đầu tay Người lạ trong mơ gồm 10 bài hát và MV Những đêm mùa hè…
Việc nhiều nhạc sĩ thực hiện những chương trình ghi dấu ấn, những sản phẩm thể hiện vai trò mới trong âm nhạc năm qua giống như sự choàng tỉnh và quyết tâm đến gần khán giả trong giai đoạn hiện nay hơn của các nhạc sĩ đã thành danh trong mảng sáng tác ca khúc. Đó cũng là điểm đáng chú ý trong âm nhạc đại chúng năm vừa qua.

Rapper Double2T tạo được nhiều ấn tượng gắn liền với hình ảnh miền núi phía Bắc ngay từ khi xuất hiện trong chương trình Rap Viet

3.Cung bậc trầm của âm nhạc có lẽ thuộc về lối hát “mộc” - acoustic, vốn đang trở thành xu hướng âm nhạc của những năm trước khi mà nhiều nghệ sĩ ra album theo phong cách này, đồng thời nhiều tụ điểm ca nhạc, sân khấu biểu diễn cũng ưa chuộng lối trình diễn âm nhạc này. Chính vì thế, xu hướng âm nhạc “mộc” được dự đoán tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong năm 2023. Và như thế cũng là điều tốt, góp phần nâng cao đời sống thưởng thức âm nhạc, nâng cao chất lượng nghe. Tuy nhiên, điều đó đã không xảy ra. Dẫu vẫn có những đêm nhạc, những sản phẩm album vật lý, album trên mạng thực hiện theo lối này nhưng nó không phải một trào lưu mà vẫn còn manh mún và ngày càng xuất hiện với mật độ ít đi.
Âm nhạc điện tử vẫn tiếp tục chiếm vị thế hàng đầu đối với lĩnh vực âm nhạc giải trí trong năm qua. Trên thực tế, việc dòng âm nhạc điện tử phát triển và lan tỏa rộng khắp cũng đã thể hiện sự bắt nhập xu hướng với âm nhạc thế giới của giới trẻ trong nước. Tuy nhiên, nếu cứ phát triển thật mạnh phong cách âm nhạc này sẽ tạo nên sự mất cân bằng. Và đồng thời, ở lĩnh vực âm nhạc điện tử với sự can thiệp của máy móc, kỹ thuật quá sâu. Điều này cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ không có lợi cho sự sáng tạo nghệ thuật mang dấu ấn, tâm tư, tình cảm và tinh thần của con người.
Có cảnh báo mang tính thời đại, một cung bậc chứa đựng những nguy cơ tiềm ẩn, chính là sự can thiệp của trí tuệ nhân tạo (AI) đã hiện hữu. Người viết năm qua đã trải qua trạng thái bất ngờ khi tham gia sự kiện của một đơn vị phân phối hàng hóa khá uy tín, thay vì đặt hàng một nhạc sĩ cụ thể sáng tác một ca khúc cho sự kiện này, nhãn hàng đã cậy nhờ đến AI. Ca khúc mang tinh thần trẻ trung, sôi động; nội dung đáp ứng được theo yêu cầu của “người đặt bài”; âm nhạc rộn ràng, vui tai, đúng xu hướng của nhạc trẻ giai đoạn hiện nay và phù hợp với sự kiện. Thú thực, vì là một sản phẩm mang tính tuyên truyền, không cần sự tinh tế rung động chạm tới tâm hồn, cho nên thoảng nghe không phát hiện được sản phẩm do AI sáng tác.
Nói vui, viễn cảnh của sự soán ngôi dẫn đến thay thế hoàn toàn nhạc sĩ thật của AI là không thể, ngay cả khi loài người có sự phát triển tột đỉnh của khoa học công nghệ. Nhưng, việc AI ngày càng lấn sân và lan tỏa rộng hơn là điều nhãn tiền. Đây cũng là một “thế lực” đáng gờm cạnh tranh với giới nhạc sĩ sáng tác nói riêng, rộng hơn là âm nhạc. Và điều này sẽ còn hiện hữu rõ hơn ở những năm tới đây.

NGUYỄN QUANG LONG